Οι φωτογραφίες είναι ματιές των αναμνήσεων για τους παλαιότερους και ματιές της φαντασίας για τους νεότερους, αποτελούν στιγμιότυπα του τόπου μας και του τρόπου μας δηλαδή της ιστορίας μας και του πολιτισμού μας και έχουν αποθανατιστεί πρόσωπα δικά μας, παππούδες και γιαγιάδες, γονείς, συγγενείς φίλοι και συγχωριανοί, και βασικότερο οι φωτογραφίες είναι φορείς μνήμης και γνώσης, στοιχεία τεκμηρίωσης και σύγκρισης του παρελθόντος και του παρόντος μας. Η φωτογραφία είναι μέσο επικοινωνίας, μία μορφή γλώσσας. Είναι η γλώσσα που φέρνει κοντά μας το προσωπικό μας παρελθόν, αυτό που έχουμε ζήσει αλλά έχουμε χάσει, και το παρελθόν που δε γνωρίσαμε ποτέ και δε θα μπορούσαμε ποτέ να γνωρίσουμε ένα παρελθόν έξω και πέρα απο μάς. Καθώς στο ιστορικό γίγνεσθαι εμείς ζούμε μονάχα το παρόν, η φωτογραφία μάς επιστρέφει τη ροή του χρόνου, που μας αφαιρεί ο ίδιος ο χρόνος. Θα μπορούσε το χθες να υπάρχει μόνο ως ανάμνηση αλλά θα ήταν θαμπή. Οι αναμνήσεις είναι πάντα θαμπές. Κουβαλάνε μαζί τους τη φθορά του χρόνου. Οι φωτογραφίες κουβαλάν τα χρώματα, τις μυρωδιές και τους ήχους του χρόνου.

Translate

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΕΘΙΜΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΕΘΙΜΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Τα πυροτεχνήματα το Μ.Σάββατο

 


Τα πυροτεχνήματα αποτελούν ένα από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία των εορταστικών εκδηλώσεων κατά τη Μεγάλη Ανάσταση. Σε πολλές περιοχές, ιδιαίτερα στην Ελλάδα και στην Κύπρο, η νύχτα της Ανάστασης γίνεται ακόμη πιο εντυπωσιακή με τη χρήση πυροτεχνημάτων. Τα πυροτεχνήματα συμβολίζουν τη χαρά και την εορταστική ατμόσφαιρα που επικρατεί μετά την Ανάσταση του Χριστού. Καθώς η εκκλησία ανακοινώνει την είδηση της Ανάστασης και οι πιστοί εκφράζουν τη χαρά τους, τα πυροτεχνήματα φωτίζουν τον ουρανό, δημιουργώντας μια μαγευτική θέα που συντελεί στην αναβίωση του πνεύματος της εορτής. Είναι συνήθες να διοργανώνονται εντυπωσιακά πυροτεχνικά θέαματα σε πλατείες, εκκλησίες και άλλα κεντρικά σημεία κάθε πόλης ή χωριού. Οι πυροτεχνίες αποτελούν έναν τρόπο για τους ανθρώπους να εκφράσουν τη χαρά τους και να ενώσουν τις κοινότητες σε μια κοινή εορτασία. Πέραν της εντυπωσιακής θέας που προσφέρουν, τα πυροτεχνήματα στη Μεγάλη Ανάσταση έχουν επίσης και έναν συμβολικό χαρακτήρα. Η φωτεινή λάμψη των πυροτεχνημάτων μπορεί να ερμηνευθεί ως η αναδυόμενη φως της ελπίδας και της αναγέννησης που φέρνει η Ανάσταση του Χριστού. Καθώς τα πυροτεχνήματα φωτίζουν τον ουρανό και οι φωνές των πιστών επικρατούν με χαρά, η νύχτα της Ανάστασης γίνεται μια αξέχαστη εμπειρία που ενώνει τις κοινότητες και αναζωογονεί τις καρδιές με το μήνυμα της ελπίδας και της νέας ζωής.

"Η Παράδοση των Κόκκινων Αυγών του Πάσχα: Μια Ιστορική Εξερεύνηση"

 


Το Πάσχα είναι μια από τις πιο εορταστικές και παραδοσιακές εορτές σε πολλές κοινότητες ανά τον κόσμο. Μέσα σε αυτήν την εορταστική ατμόσφαιρα, ένα από τα πιο διακριτικά σύμβολα είναι τα κόκκινα αυγά. Αλλά γιατί ακριβώς βάφουμε αυγά κόκκινα κατά τη διάρκεια του Πάσχα; Η απάντηση ξεδιπλώνει ένα πλούσιο ταξίδι στην ιστορία, την πολιτιστική κληρονομιά και τις θρησκευτικές παραδόσεις. Η πρακτική του να βάφουν αυγά για το Πάσχα έχει ρίζες που χάνονται στα αρχαία ελληνικά έθιμα. Στην αρχαία Ελλάδα, τα αυγά ήταν σύμβολο ανανέωσης και αναγέννησης και σχετίζονταν με πολλές πρωτοχριστιανικές παραδόσεις που συνδέονταν με την άφιξη της άνοιξης και την επανεμφάνιση της ζωής. Η μετάβαση από την αρχαία ελληνική παράδοση στο σύγχρονο Χριστιανικό Πάσχα είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κομμάτια της ιστορίας των κόκκινων αυγών. Η Χριστιανική παράδοση της Ανάστασης, η οποία σηματοδοτεί την επιστροφή του Ιησού Χριστού από τον θάνατο, συνδυάστηκε με τα προηγούμενα ελληνικά έθιμα. Έτσι, η πρακτική του βαψίματος των αυγών έγινε ένας τρόπος για τους Χριστιανούς να γιορτάσουν την Ανάσταση και να συμβολίσουν τη νέα ζωή που προσφέρεται μέσα από την πίστη τους. Αλλά γιατί επιλέγεται το κόκκινο χρώμα; Η επιλογή αυτή έχει πολλές ερμηνείες. Κατά κάποιους, το κόκκινο χρώμα συμβολίζει το αίμα του Χριστού και τη θυσία του. Άλλοι πιστεύουν ότι το κόκκινο αντιπροσωπεύει την αγάπη και τη χαρά που προκύπτει από την Ανάσταση. Είναι επίσης δυνατόν να συνδέεται με παλαιότερες ελληνικές παραδόσεις που συνδέονταν με τον ήλιο και τη φύση, όπου το κόκκινο χρώμα συχνά συνδέεται με την ανανέωση και την αναγέννηση. Πέρα από τη θρησκευτική σημασία, το βάψιμο των κόκκινων αυγών είναι επίσης ένας τρόπος για τις οικογένειες και τις κοινότητες να ενώνονται και να γιορτάζουν μαζί. Η διαδικασία του βαψίματος αυγών γίνεται συχνά με μεγάλη ενθουσιώδη συμμετοχή, ενώ οι διακοσμημένες αυγές γίνονται αντικείμενα μνήμης και συναισθηματικής αξίας. Συνολικά, το έθιμο του βαψίματος κόκκινων αυγών κατά το Πάσχα είναι ένας τρόπος για τις κοινότητες να συνδέονται με την παράδοση, την πίστη και την κοινότητα. Από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας, η πρακτική αυτή συνεχίζει να είναι ένα σύμβολο ελπίδας, ανανέωσης και αγάπης κατά τη διάρκεια του Πάσχα.




"Τα γνωστά σταυρουδάκια από βάγια: Μια παράδοση που συνδέει το παρελθόν με το παρόν"

 


Από την Κυριακή των Βαΐων αρχίζει ουσιαστικά η λεγόμενη Μεγάλη Εβδομάδα ή Εβδομάδα των Παθών. Κατά την Κυριακή των Βαΐων, οι πιστοί πηγαίνουν στην εκκλησία και λαμβάνουν τα γνωστά σταυρουδάκια από βάγια, τα οποία φυλάσσουν στο εικονοστάσι τους. Τα σταυρουδάκια από βάγια αποτελούν ένα αξιολάτρευτο κομμάτι της πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς, που διατηρείται ζωντανό από γενιά σε γενιά. Αυτά τα μικρά σταυρουδάκια, κατασκευασμένα από βάγια, έχουν μια μακρά ιστορία που φτάνει μέχρι την αρχαιότητα, και σήμερα εξακολουθούν να ενθουσιάζουν και να ενώνουν ανθρώπους. Η τέχνη της κατασκευής σταυρουδακίων από βάγια έχει μια μακρά ιστορία που χάνεται στο πέρασμα του χρόνου. Από τους αρχαίους πολιτισμούς μέχρι τις σύγχρονες εποχές, αυτά τα μικρά έργα τέχνης έχουν αποτελέσει σύμβολα πίστης, ελπίδας και αγάπης. Η διαδικασία κατασκευής τους συνήθως περιλαμβάνει τη χρήση φύλλα από βαγιά, που δίνουν στο κάθε ένα ένα μοναδικό χαρακτήρα. Ωστόσο, η σημασία των σταυρουδακίων από βάγια ξεπερνά την απλή τεχνοτροπία. Συμβολίζουν την πίστη και την ελπίδα, και για πολλούς ανθρώπους αποτελούν αντικείμενα που φέρνουν ευλογία και προστασία. Σε πολλές θρησκευτικές παραδόσεις, τα σταυρουδάκια από βάγια φέρουν ένα βάθος πνευματικής σημασίας και αντιπροσωπεύουν τη σχέση του ανθρώπου με το θείο. Είναι σύμβολα μιας πολυδιάστατης πίστης και παράδοσης που διασχίζει τον χρόνο και τον πολιτισμό. Με την κάθε νέα δημιουργία, η ιστορία τους συνεχίζεται, συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν και δίνοντας σημασία σε μια παράδοση που αντέχει στο χρόνο.




Η Γιορτή του Μπακαλιάρου στις 25 Μαρτίου: Μια Γευστική Εμπειρία με Παράδοση και Ιστορία

 


Κάθε χρόνο, στις 25 Μαρτίου, οι Έλληνες γιορτάζουν την εθνική εορτή της Ελλάδας, την επέτειο της επανάστασης του 1821 ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία καθώς και την θρησκευτική. Κατά τη διάρκεια της Μεγάλη Σαρακοστής, που αποτελεί την παλαιότερη και την πιο αυστηρή χρονική περίοδος νηστείας, καθιερωμένη από τον 4ο αιώνα μ.Χ., η Εκκλησία επιτρέπει μόνο δύο φορές την κατανάλωση ψαριού, εκ των οποίων η μία είναι η ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και η άλλη η Κυριακή των Βαΐων.  Αυτή η ημέρα είναι γεμάτη από παραδόσεις, τελετές και γεύσεις που αναδεικνύουν τον πλούτο της ελληνικής κουλτούρας. Μια από τις πιο αγαπημένες παραδόσεις είναι η κατανάλωση του μπακαλιάρου σκορδαλιάς, ένα πιάτο που συνδυάζει τη γεύση με την ιστορία. Ο μπακαλιάρος σκορδαλιάς είναι ένα παραδοσιακό πιάτο που έχει βαθιές ρίζες στην ελληνική κουζίνα. Το κύριο συστατικό, ο μπακαλιάρος, είναι ένας από τους πλούσιους πόρους θρεπτικών ουσιών που παρέχει το Ελληνικό τοπίο. Παρά τις αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, η μπακαλιάρος σκορδαλιά παραμένει ένα αγαπημένο πιάτο που φέρνει μαζί τη γεύση της παράδοσης και τη μαγεία της γευστικής απόλαυσης. Η παρασκευή του πιάτου αυτού έχει τη δική της τελετουργία. Η μπακαλιάρος, που συνήθως είναι αλατισμένη και ξηρή, πρέπει να μουλιαστεί για να αφαιρεθεί το άλας και να μαλακώσει. Στη συνέχεια, συνδυάζεται με πατάτες που τηγανίζονται μέχρι να ψηθούν αργά και να αποκτήσουν μια χρυσαφένια και τραγανή επιφάνεια. Το πιάτο συνοδεύεται συχνά με σκορδαλιά, μια κρεμώδη σάλτσα από σκόρδο, ελαιόλαδο, ξύδι και αλάτι, που προσδίδει μια έντονη γεύση και μια πικάντικη νότα. Εκτός από την απόλαυση της γεύσης, η κατανάλωση του μπακαλιάρου σκορδαλιάς στις 25 Μαρτίου έχει και μια συμβολική σημασία. Αυτό το πιάτο είναι συνδεδεμένο με την επέτειο της ελληνικής επανάστασης και την αναγέννηση της ελληνικής εθνικής ταυτότητας. Η επιλογή αυτής της συνταγής για τη γιορτή δείχνει τον σεβασμό και την εκτίμηση προς τους πρόγονους μας και την παράδοση που μας κληροδότησαν.

Ο Χαρταετός: Ένα Αρχαίο Παιχνίδι που Ενώνει Γενιές και Πολιτισμούς


Ανά τους αιώνες, ο ουρανός έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για τους ανθρώπους. Από τους αρχαίους Έλληνες και Κινέζους μέχρι τους πολιτισμούς των Ινδιάνων και των Αμερικανών Ινδιάνων, οι παρατηρήσεις του ουρανού έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις πολιτιστικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις. Ένα από τα πιο γνωστά παιχνίδια που εκφράζουν αυτήν τη σύνδεση με τον ουρανό είναι ο χαρταετός.

Το Παιχνίδι του Χαρταετού

Ο χαρταετός, ένα από τα παλαιότερα παιχνίδια που γνωρίζει η ανθρωπότητα, έχει ρίζες που χάνονται στο βάθος του χρόνου. Αν και οι ακριβείς του προέλευση δεν είναι γνωστή, έχει παιχθεί σε πολλές περιοχές του κόσμου, από την Ασία μέχρι την Ευρώπη και την Αφρική. Η ουσία του παιχνιδιού είναι απλή: ένας χαρταετός φτιάχνεται από χαρτί ή ύφασμα και ανεβαίνει στον ουρανό με τη βοήθεια ενός σπάγκου ή σχοινιού. Όταν ο χαρταετός ανεβαίνει στον ουρανό, οι συμμετέχοντες νιώθουν την αίσθηση της ελευθερίας και της σύνδεσης με τον κόσμο γύρω τους.

Συνδέοντας Γενιές και Πολιτισμούς

Ο χαρταετός δεν είναι απλώς ένα παιχνίδι. Είναι ένας τρόπος να συνδέσουμε γενιές και πολιτισμούς, να διατηρήσουμε παραδόσεις και να μεταφέρουμε γνώση και αξίες από το ένα γενικό στο άλλο. Σε πολλές κοινότητες, η κατασκευή και η πτήση ενός χαρταετού αποτελεί τμήμα των εορταστικών εκδηλώσεων και τελετών, ενώ σε άλλες αποτελεί έναν τρόπο για τα παιδιά και τους ενήλικες να συνειδητοποιήσουν τη σχέση τους με το περιβάλλον και τον κόσμο γύρω τους.

Εκτός από την απλή απόλαυση της πτήσης του χαρταετού, η κατασκευή του απαιτεί συνεργασία, δημιουργικότητα και υπομονή. Οι γονείς μπορούν να μοιραστούν την εμπειρία αυτή με τα παιδιά τους, μεταφέροντας παράλληλα παραδοσιακές τεχνικές και γνώσεις.

Η Βασιλόπιτα:Παράδοση Που Γιορτάζεται με Γεύση και Συμβολισμό

 


Η Βασιλόπιτα αποτελεί ένα από τα πιο αγαπημένα έθιμα που γιορτάζονται σε πολλές περιοχές του κόσμου κατά τη διάρκεια της περιόδου των εορτών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Αν και οι λεπτομέρειες μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με την περιοχή και την παράδοση, η βασιλόπιτα συνήθως συνδέεται με την τύχη, την ευτυχία και την ευημερία για το νέο έτος.Η προέλευση της βασιλόπιτας χάνεται στο πέπλο του χρόνου, με πολλές παραλλαγές και μύθους να περιβάλλουν το αγαπημένο αυτό έθιμο. Σε πολλές κοινωνίες, η κοπή της βασιλόπιτας συνδέεται με παγανιστικές τελετουργίες που συμβολίζουν την ανανέωση της φύσης και την έλευση της νέας αγροτικής περιόδου. Σε άλλες κοινότητες, η βασιλόπιτα συνδέεται με θρησκευτικά γεγονότα και ιδιαίτερα με τη γιορτή της Επιφανίας. 

Στη σύγχρονη εποχή, η βασιλόπιτα έχει μετατραπεί σε ένα παιχνίδι τύχης, με την παράδοση να ορίζει ότι μέσα στη βασιλόπιτα τοποθετείται ένα νόμισμα ή μια μικρή φιγούρα, συχνά της πρωτοχρονιάς ή του Άγιου Βασίλη. Ο οδηγός για την κοπή της βασιλόπιτας είναι συνήθως ο γέροντας ή η γριά, ή ακόμη και το παιδί που είναι το νεότερο στην οικογένεια.

Η βασιλόπιτα εκτός από ένα γευστικό γλυκό που απολαμβάνεται με την οικογένεια και τους φίλους, έχει και μια βαθύτερη σημασία. Η κοπή της πίτας συμβολίζει την αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων, την κοινωνική συνοχή και την ανανέωση των δεσμών φιλίας και οικογενειακής ενότητας. Επίσης, η εύρεση του νομίσματος ή της φιγούρας μέσα στη βασιλόπιτα θεωρείται συχνά τυχερή, με τον ευλογητό να έχει την τιμή να φορέσει το στέμμα του ή να έχει την ευλογία του Θεού για το νέο έτος.

Κάθε χώρα ή περιοχή έχει τις δικές της μοναδικές παραδόσεις όσον αφορά τη βασιλόπιτα. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, η βασιλόπιτα κοπεί συνήθως στην παραμονή της Πρωτοχρονιάς ή την Ημέρα των Θεοφανίων (6 Ιανουαρίου) και η παράδοση θέλει την παρουσία του πρωτοεστώτος παιδιού της οικογένειας. Στη Γαλλία, η βασιλόπιτα ονομάζεται "Galette des Rois" και παραδοσιακά περιλαμβάνει ένα φασόλι ή ένα μικρό αμυγδαλόψωμο, με τον τυχερό που βρίσκει το φασόλι να φοράει ένα χρυσό στέμμα.

Η βασιλόπιτα αποτελεί ένα έθιμο που συνδυάζει γεύση, παράδοση και συμβολισμό. Πέρα από την απόλαυση του γλυκού, αποτελεί έναν τρόπο για τους ανθρώπους να συναντηθούν, να γιορτάσουν και να ευχηθούν για ένα ευτυχισμένο και ευημερούντα νέο έτος. Με τις ποικίλες παραδόσεις και τα μοναδικά σύμβολα της, η βασιλόπιτα παραμένει ένα σημαντικό κομμάτι του πολιτισμού και της κοινωνικής ζωής πολλών κοινοτήτων σε όλο τον κόσμο.

Το ξύρισμα του γαμπρού!!!


 Ίσως ένα από τα έθιμα με τη μεγαλύτερη διατήρηση στο πέρασμα των χρόνων, είναι αυτό που σχετίζεται με το ξύρισμα του γαμπρού. Σύμφωνα με αυτό, την ημέρα του γάμου μαζεύονται στο σπίτι του γαμπρού οι καλύτεροι του φίλοι για να τον… ντύσουν και φυσικά να τον ξυρίσουν, ετοιμάζοντας τον έτσι για την εκκλησία. Το ξύρισμα του γαμπρού ήταν μέρος της τελετής του γάμου. Η τελετή του ξυρίσματος γινόταν ή μέσα στο σπίτι, αν ήταν χειμώνας  ή έξω στην αυλή κατά τους ανοιξιάτικους ή καλοκαιρινούς μήνες. «Μεσημέριασε, άιντε η σειρά του γαμπρού για ξούρ(ι)σμα». Ήταν το σύνθημα. Και άρχιζε η διαδικασία. Έπρεπε να ετοιμαστεί ο γαμπρός για την εκκλησία. Στην ουσία άρχιζε η ταλαιπωρία του γαμπρού, αλλά πώς να το κάνουμε; Το έθιμο είναι έθιμο και ούτε καν το αλλάζουμε.  Ο γαμπρός λοιπόν καθόταν στη μέση της αυλής, του είχαν βάλει επάνω του και μια πετσέτα απλωμένη και περίμενε. Περίμενε την έναρξη της τελετής του ξυρίσματος του. Δίπλα του μαζεύονταν οι οργανοπαίκτες και όλοι οι καλεσμένοι, οι συγγενείς και οι φίλοι. Κι άρχιζε η διαδικασία.  Έτοιμο το ξουράφι, -με μεγάλη λεπίδα και κοκάλινα «μανίκια»- σαπουνάδα στο γαμπρό, και ο κουμπάρος την πρώτη ξουραφιά.  Η συνέχεια ήταν του μπαρμπέρη. Σε όλη τη διαδικασία -υπήρχαν δεν υπήρχαν όργανα- τραγουδούσαν πολλά τραγούδια του γάμου. Ύστερα από όλα αυτά όρθιος ο γαμπρός δεχόταν τις ευχές και τα δώρα των καλεσμένων έτοιμος για την εκκλησιά.

Η φράση «στο τέλος ξυρίζουν τον γαμπρό» λέγεται όταν θέλουμε να δηλώσουμε ότι τα σπουδαιότερα πράγματα συμβαίνουν στο τέλος κι άρα πρέπει να κάνουμε υπομονή και να περιμένουμε.Η παροιμιώδης αυτή φράση προήλθε από ένα παλιότερο έθιμο: Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, οι φίλοι του γαμπρού, το πρωί ανήμερα του γάμου, τον πήγαιναν συνοδεία στον κουρέα του χωριού, για να τον ξυρίσει.Το έθιμο επέβαλε να ξυρίσει ο κουρέας πρώτα έναν-έναν τους φίλους του γαμπρού και τελευταίο αυτόν,  ο οποίος πλήρωνε και τα έξοδα όλων.




Φανουρόπιτα!!! Ένα έθιμο που κρατάει έως τις μέρες μας

 


Αν χάσατε κάτι και δεν το βρίσκετε με τίποτα, μην ταράζεστε. Υπάρχει μέθοδος αλάνθαστη, δοκιμασμένη στους αιώνες: θα τάξετε μία πίτα για την ψυχή της μητέρας του Αγίου Φανουρίου. Έτσι ακριβώς το διατύπωναν ανέκαθεν οι γιαγιάδες-θεματοφύλακες των θέσμιων. Δεν πρόκειται για πραγματική πίτα με φύλλα, αλλά για ένα μυρωδάτο κέικ χωρίς αυγά και βούτυρο, μόνο με λάδι, για να είναι και νηστίσιμο. Αυτό το παρασκεύασμα που ονομάζεται φανουρόπιτα πρέπει να περιέχει επτά ή εννέα υλικά και όση ώρα το ετοιμάζετε πρέπει να έχετε ένα κερί αναμμένο. Σε πολλά μέρη θυμιατίζουν κιόλας πριν αρχίσουν.Όταν ψηθεί η φανουρόπιτα, οι ευσεβείς την πηγαίνουν στην εκκλησία να διαβαστεί και μετά τη μοιράζουν. Αρχικά πρέπει να μοιράσουν τουλάχιστον επτά κομμάτια έξω από την εκκλησία. Την υπόλοιπη μπορούν να την πάρουν στο σπίτι, για να τη μοιράσουν στα μέλη της οικογένειας, σε γείτονες και φίλους. Σε πολλές εκκλησίες υπάρχουν παρεκκλήσια του Αγίου Φανουρίου, όπου κάθε Δευτέρα διαβάζονται φανουρόπιτες. Πολλοί δεν τις πηγαίνουν στην εκκλησία, απλώς τις μοιράζουν. Πριν φας το κομμάτι, πρέπει να πεις τρεις φορές: «Θεός σχωρέσει τη μάνα του Αη Φανούρη».Όλες αυτές οι λαϊκές τελετουργίες δεν έχουν καμία σχέση με τη θεολογική πλευρά του ζητήματος. Στο συναξάρι του αγίου δεν υπάρχει τίποτα που να τον συνδέει με φανερώματα. Λέγεται μάλιστα Φανούριος ο Νεοφανής γιατί μέχρι τον 14ο – 15ο αιώνα ήταν άγνωστος. Τότε, βρέθηκε η εικόνα του στη Ρόδο (γι’ αυτό και είναι προστάτης ολόκληρου του νησιού). Ο άγιος εικονίζεται με στολή Ρωμαίου στρατιώτη, νεαρός στην ηλικία, να κρατάει ένα σταυρό, το πάνω άκρο του οποίου είναι αναμμένη λαμπάδα. Ολόγυρα στην εικόνα είναι ζωγραφισμένα τα μαρτύρια του, αλλά ούτε πότε μαρτύρησε αναφέρεται ούτε καμιά πληροφορία που αφορά την οικογένειά του είναι γνωστή. Άρα η ιστορία ότι ο άγιος είχε μια αμαρτωλή μητέρα και, όταν τάξεις πίτα για τη συγχώρεση της ψυχής της, εκείνος σου φανερώνει τα απολεσθέντα αντικείμενα είναι μάλλον λαϊκός θρύλος που δεν στηρίζεται σε στοιχεία.

Χοιροσφάγια: Ένα παμπάλαιο έθιμο…

 


Η σφαγή του χοίρου στο τέλος του χρόνου,είναι μια αρχαία συνήθεια με τόσο βαθιές ρίζες που της έχει επιτρέψει να επιζήσει για πολλούς αιώνες. Οι Έλληνες τον έκτο αιώνα μ.Χ. έκαναν το ίδιο πιστεύοντας ότι η θυσία του χοίρου θα τους εξασφάλιζε καλή σοδειά και γόνιμη χρονιά. Ο χοίρος αποτελούσε ίσως το βασικότερο στοιχείο της οικονομίας ενός σπιτιού, αφού ένας χοίρος (150-200 κιλών) αρκούσε για να καλύψει τις ετήσιες ανάγκες της οικογένειας σε κρέας. Η οικογένεια κάθε χρόνο αγόραζε και τάιζε το γουρουνόπουλο, και όταν έφτανε η ώρα της σφαγής καλούσε τους συγχωριανούς που θα βοηθούσαν. Δεν ήταν δύσκολη η ανατροφή του, αφού το μικρό γουρουνάκι έτρωγε τα πάντα!Έτρωγε όλα τα αποφάγια, και όταν δεν υπήρχαν, έφτιαχναν τον λεγόμενο «χουμά». Μέσα σε ένα κουβαδάκι νερό, έριχναν δύο η τρείς φούχτες «πίτερα» (πίτουρα), που τα ανακάτευαν. Άλλη τροφή ήταν ο ορός από την πήξη του γάλακτος, το τυρόγαλο, ο οποίος κι αυτός λεγόταν χουμάς. Ακόμα ιδιαίτερη τροφή ήταν τα βελανίδια που είχαν την ιδιότητα σαν τροφή, να κάνουν ιδιαίτερα νόστιμο το κρέας του χοίρου. Όλες αυτές οι ποικίλες τροφές, είχαν σαν αποτέλεσμα το κρέας του χοίρου να είναι πολύ νόστιμο, παρ’ όλο που χαρακτηρίζεται το πιο βρώμικο ζώο, και μετά από αυτό η αλανιάρα κότα, και αυτό γιατί τρώγανε ότι βρουν! Τους χοίρους τους έσφαζαν στο τέλος του χρόνου, από το Φθινόπωρο προς τον Νοέμβριο. Σε αυτή την οικογενειακή εκδήλωση, τα λεγόμενα χοιροσφάγια, έσμιγαν συγγενείς, φίλοι και οι γνωστοί. Μάλιστα, σ' εκείνες τις εποχές που οι άνθρωποι ενδιαφερόντουσαν για τον διπλανό τους, έδιναν λιχουδιές για να γευτούν και να χαρούν και αυτοί που δεν είχαν δικό τους χοίρο.Το σφάξιμο του χοίρου, αν και ήταν μέρος της πραγματικότητας εκείνων των χρόνων, εν τούτοις αποτελούσε μια άγρια εργασία από τη φύση της και το θέαμα ήταν αποτρόπαιο. Όμως, όλοι είχαμε εξοικειωθεί με την ύπαρξή τoυ και την αναγκαιότητά τoυ. Για την σφαγή χρειάζονταν 5-6 άτομα. Τέσσερις κρατούσαν τα πόδια του χοίρου, που τον είχαν βάλει κάτω και τον είχαν γυρίσει ανάποδα, και ένας καθόταν επάνω του και προσπαθούσε να βρει το καρύδι του χοίρου στον λαιμό του, για να τον σφάξει. Οι φωνές του χοίρου ήταν ανατριχιαστικές.Σήμερα τα χοιροσφάγια δεν είναι παρά μια ακόμα ευκαιρία για γλέντι και φαγοπότι. Τον παλιό καιρό, όμως, τότε που τα νησιά ήταν φτωχά και απόμακρα και έπρεπε αναγκαστικά να είναι αυτάρκη, τα χοιροσφάγια ήταν το σημαντικό γεγονός του χειμώνα. Συγγενείς, φίλοι και γείτονες μαζεύονταν όχι μόνο για να γλεντήσουν με τους λαχταριστούς μεζέδες, να δοκιμάσουν το καινούριο κρασί και τη ρακή, αλλά κυρίως για να βοηθήσουν στη σφαγή και τις εργασίες της συντήρησης του κρέατος.


Η γιορτή της Αναλήψεως

 



Ο Χριστός μετά την Ανάστασή του παρέμεινε στη γη για άλλες 40 ημέρες. Έτσι, λοιπόν, η γιορτή της Αναλήψεως πέφτει πάντα 40 μέρες μετά την Κυριακή του Πάσχα που είναι η μέρα της Ανάστασης. Δηλαδή, για το 2023 η ημέρα της Αναλήψεως πέφτει στις 25 Μαΐου. Την ημέρα της Αναλήψεως γιορτάζουμε την ανάληψη του Κυρίου στους «ουρανούς». Δηλαδή την ολοκλήρωση της αποστολής και της διδασκαλίας του Χριστού στη γη και την ανάβασή του στο «βασίλειο των ουρανών» στη θέση εκ δεξιών του Πατρός. Είναι γνωστή η παλαιότερη συνήθεια να πηγαίνουν της Αναλήψεως στη θάλασσα για το πρώτο μπάνιο και να περνούν  από σαράντα κύματα (Ίσως να σχετίζεται με το γεγονός αυτό η παροιμία «πέρασε από σαράντα κύματα»,που αναφέρεται  σε αυτόν που αντιμετωπίζει πολλά εμπόδια ή δυσκολεύεται από μια χρονοβόρα και γεμάτη εμπόδια κατάσταση). Οι κολυμβητές που πρωτομπαίνουν στη θάλασσα πλένονται με το νερό της και λένε: "Αναλείβεται ο Χριστός, αναλείβομαι κι εγώ". Ήτανε η μέρα που περιμέναμε παιδιά να μας αφήσουν οι γονείς μας να κάνουμε το πρώτο μπάνιο μας στην θάλασσα.

Xορός της κούπας

 


Στο πανηγύρι μας ανήμερα της Γεννήσεως της Θεοτόκου στις 8 Σεπτεμβρίου αναβιώνετε ο καθιερωμένος “χορός της κούπας”. Η «κούπα» λοιπόν είναι ένας κυκλικός χορός (κλασικός νησιώτικος «ίσος») τον οποίο ξεκινά ο παπάς της ενορίας κρατώντας ένα καλάθι (πανέρι ψάθινο) στο οποίο έχει ρίξει ένα νόμισμα και ο αμέσως επόμενος που πάει να το πάρει ρίχνει ένα άλλο και αυτό συνεχίζεται μέχρι να σηκωθεί όλο το χωριό να χορέψει  και φυσικά να γεμίσει το καλάθι. Το ποσό δε που συγκεντρώνεται διατίθεται συνήθως για τις ανάγκες της εκκλησίας και το κοινωνικό έργο της.


Η Πρωτομαγιά

 


Η Πρωτομαγιά, εκτός από εργατική γιορτή, σε ανάμνηση του ξεσηκωμού των εργατών του Σικάγου την 1η Μαΐου 1886, που διεκδικούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας, είναι και γιορτή της άνοιξης και της φύσης που συνδέεται με πολλά ήθη κι έθιμα που έχουν πανάρχαιες ρίζες. Eνα από τα πιο γνωστά έθιμα, που κρατάει από την Αρχαία Ελλάδα και σώζεται μέχρι και σήμερα, είναι το μαγιάτικο στεφάνι, μια κατασκευή με λουλούδια που γίνεται για τον ερχομό της άνοιξης. Στο χωριό μας γιορτάζοντας την άνοιξη, την 1η του μήνα Μάη, φτιάχνουν ένα στεφάνι με λουλούδια (συνήθως αγριολούλουδα, μαργαρίτες και πιο σπάνια παπαρούνες) κυρίως από τους αγρούς. Το λουλούδινο στεφάνι που φτιάχνεται την πρωτομαγιά κρεμιέται έξω από τα σπίτια. Συμβολίζει την αναγέννηση της φύσης με την άνοιξη, γεγονός που θέλουμε να φέρουμε και στο σπίτι μας. Σύμφωνα με τη λαογραφική έρευνα, το μαγιάτικο στεφάνι φτιάχνεται με βέργα από ευλύγιστο και ανθεκτικό ξύλο κληματαριάς ή σύρμα γύρω από το οποίο στηρίζονται τα λουλούδια. Το στεφάνι θα παραμείνει στο σπίτι μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού.

Το Έθιμο με τις Ιπποδρομίες στον Αι Γιώργη τον Μακρή

 


Σύμφωνα με το έθιμο, οι κάτοικοι του χωριού για να τιμήσουν τον Αϊ Γιώργη, μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας, πραγματοποιούσαν Ιπποδρομίες, έξω από το ομώνυμο ξωκλήσι ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΟΥ ΜΑΚΡΗ. Το ξωκλήσι κτίσθηκε το 1870, βρίσκεται Β.Δ. των χωριών Αντιμάχειας και Καρδάμαινας αλλά ανήκει στην ενορία Γενεσίου Θεοτόκου Καρδάμαινας. Ένα έθιμο που δεν αναβιώνει πλέον παρά μόνο στο γειτονικό χωριό Πυλί. Η τέλεση ιπποδρομιών, στην γιορτή του ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ είναι παλιά ελληνική παράδοση που οι ρίζες χάνονται στα βάθη των αιώνων. Η παράδοση θέλει τις Ιπποδρομίες να πραγματοποιούνται ακόμα και στα χρόνια της τουρκοκρατίας. Όπως μαρτυρεί η προφορική παράδοση, ο Πασάς για να τα έχει καλά με τους Έλληνες, τους είχε αφήσει ελεύθερους να κάνουν τους εκκλησιασμούς τους και τις θρησκευτικές εορτές τους. Το συγκεκριμένο έθιμο το σεβάστηκαν οι Τούρκοι κατακτητές και με την πρόφαση ότι οι αγώνες δεν είναι θρησκευτική γιορτή, αλλά κοινοί, συμμετείχαν κι αυτοί, με αποτέλεσμα στις ιπποδρομίες να υπάρχουν δύο ομάδες, μια των Χριστιανών και μια των Τούρκων. Πολλές φόρες όμως το αποτέλεσμα ήταν δυσάρεστο για τους Τούρκους, διότι έχαναν από τα μικροκαμωμένα και αδύνατα άλογα των Ελλήνων. Η διάφορα των τούρκικων αλόγων με τα ελληνικά ήταν ότι τα τούρκικα ήταν αραβικά και καλοταϊσμένα, ενώ τα ελληνικά ήταν ταλαιπωρημένα από την δούλεψη τους στα χωράφια. Αυτό έλεγαν ότι ήταν ένα σημάδι από τον Αϊ Γιώργη, ότι μπορούμε να διώξουμε τον τουρκικό ζυγό και να διεκδικήσουμε την ελευθερία μας. Ο Αϊ Γιώργης ήταν ο προστάτης του υπόδουλου Έλληνα αλλά κι «ο οπλαρχηγός-άγιος» των επαναστατημένων αγωνιστών. Ενώ ο Δράκος έπαιρνε τη μορφή του Τούρκου κατακτητή. Μετά από την Απελευθέρωση, το έθιμο άρχισε και πάλι να αναβιώνει.  Ανήμερα του Αϊ Γιωργιού μαζεύονταν οι κάτοικοι από όλη την γύρω περιοχή, έκαναν την Θεία Λειτουργία και η κάθε οικογένεια έφερνε και το άλογο της για να το ευλογήσει ο Παπάς για να είναι γερό για τις δουλειές στο χωράφι. Με το πέρας της Θείας Λειτουργίας, οι προσκυνητές με τα άλογα διαγωνιζόντουσαν μπροστά από το ξωκλήσι. Οι αυτοσχέδιοι αυτοί αγώνες γίνονταν μέσα στα χωράφια και στους χωματόδρομους με μοναδικό σκοπό την ευχαρίστηση, το χειροκρότημα και την ευλογία του Παπά και του Αγίου στον νικητή.


Γιατί ο Άγιος Γεώργιος έχει άσπρο άλογο ενώ ο Άγιος Δημήτριος κόκκινο; – Τι συμβολίζουν τα άλογα του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Δημητρίου;

Ο άγιος Δημήτριος μαζί με τον άγιο Γεώργιο, είναι τα δυο παλληκάρια της χριστιανοσύνης. Αυτοί είναι κάτω στη γη, κ οι δυο αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ είναι απάνω στον ουρανό. Στα αρχαία χρόνια τους ζωγραφίζανε δίχως άρματα, πλην στα κατοπινά τα χρόνια τους παριστάνουν αρματωμένους με σπαθιά και με κοντάρια και ντυμένους με σιδεροπουκάμισα. Στον έναν ώμο έχουνε κρεμασμένη την περικεφαλαία και στον άλλον το σκουτάρι, στη μέση είναι ζωσμένοι τα λουριά που βαστάνε το θηκάρι του σπαθιού και το ταρκάσι πόχει μέσα τις σαγίτες και το δοξάρι. Τα τελευταία χρόνια, ύστερα από το πάρσιμο της Πόλης, οι δυο αυτοί άγιοι και πολλές φορές κι άλλοι στρατιωτικοί άγιοι ζωγραφίζουνται καβαλλικεμένοι απάνω σε άλογα, σε άσπρο ο άγιος Γιώργης, σε κόκκινο ο άγιος Δημήτρης. Κι ο μεν ένας κονταρίζει ένα θεριό κι ο άλλος έναν πολεμιστή, τον Λυαίο. Γιατί όμως ο Άγιος Γεώργιος έχει άσπρο άλογο, και ο Άγιος Δημήτριος κόκκινο; Διότι ο Άγιος Γεώργιος ήταν χιλίαρχος και στο Ρωμαϊκό Στρατό και μόνο ο χιλίαρχος εδικαιούτο να έχει λευκό άλογο.

Το γλύκισμα «Βαρβάρα»

 


Tης Αγίας Βαρβάρας(4η Δεκεμβρίου): Οι νοικοκυρές την ημέρα αυτή φτιάχνουν από νωρίς το γλύκισμα «Βαρβάρα», μια γλυκιά νηστίσιμη σούπα από σιτάρι, σταφίδες, σουσάμι, καρύδια, αλλά και άλλους σπόρους, σύμφωνα με την παραδοσιακή συνταγή της κάθε νοικοκυράς. Το έθιμο των Βαρβάρων αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της λαϊκής λατρευτικής παράδοσης. Η Αγία Βαρβάρα θεωρούνταν από τα παλιά προστάτιδα των παιδιών από τις κακές παιδικές ασθένειες και ιδιαίτερα της ευλογιάς, που προκαλούσε πολλούς θανάτους στον παιδικό πληθυσμό. Γι' αυτό καθιέρωσαν στη γιορτή της , για να την "γλυκάνουν" να μοιράζουν γλυκό,  που το ονόμασαν "Βάρβαρα". Τα «Βάρβαρα» παρασκευάζονταν την παραμονή της εορτής της Αγίας Βαρβάρας και μοιράζονταν ανήμερα της γιορτής της πρωί – πρωί. Επί πλέον, ο λαός μας συνέδεσε την ημέρα της γιορτής της Αγίας Βαρβάρας με τον ερχομό του χειμώνα και το κρύο που όλο και δυναμώνει:  «Η Αγία Βαρβάρα βαρβαρώνει, ο Άη Σάββας σαβανώνει κι ο Άη Νικόλας παραχώνει» ή «Αγιά Βαρβάρα μίλησε και Σάββας απεκρίθη, ο Άη Νικόλας έφτασε με χιόνια φορτωμένος». Γι’ αυτό από τα παλιά χρόνια η γιορτή της Αγίας Βαρβάρας ήταν το χρονικό σημείο που σταματούσαν οι γεωργικές ασχολίες, αλλά και οι φροντίδες που είχαν σχέση με την καθαριότητα των σπιτιών. Και τις μεγάλες νύχτες του Δεκέμβρη οι γιορτές των Αγίων της εκκλησίας μας έδιναν την ευκαιρία στους ανθρώπους να ανταλλάξουν επισκέψεις και να απολαύσουν τη ζεστασιά των καλοστρωμένων σπιτικών.

Το αποκριάτικο έθιμο της κοκάλας!!!

 


Την Κυριακή της Αποκριάς στα χωριό αναβιώνει το έθιμο με τις «καμουζέλες», που κρατάει εδώ και μισό αιώνα. Οι «καμουζέλες» ή ελαφάκια, στα παλιά τα χρόνια, ήταν μασκαράδες βαμμένοι με κάρβουνα, σκεπασμένοι με «χράμια» (πολύχρωμες υφαντές κουβέρτες)  και κραδαίνοντας την «κοκάλα» γύρναγαν στους δρόμους του χωριού πειράζοντας και διασκεδάζοντας τους κατοίκους. Η κοκάλα φτιαγμένη από κεφάλι γαϊδάρου (με την κατάλληλη επεξεργασία) και προσαρμοσμένη σε ξύλο έτσι ώστε να μπορεί να την χειρίζεται  όποιος την κρατούσε, σκεπασμένος με ένα χαλί,ήταν ο φόβος και ο τρόμος της Αποκριάς! Η "κοκκάλα" έβγαινε μαζί με τα αλαφάκια-καμουζέλες, συνήθως χωρίς συνοδεία οργάνων, στα στενά δρομάκια και στα σπίτια του χωριού μας όπου παρέες και οικογένειες μαζεύονταν για να αποκριάσουν και χτυπώντας τα σαγόνια της, με την κρεμασμένη κουδούνα να κάνει θόρυβο, ήταν ο φόβος κι ο τρόμος για τα παιδιά που έτρεχαν να κρυφτούν όπου έβρισκαν. Κάτι πολύ συνηθισμένο τότε, ήταν οι άνθρωποι να μιμούνται τα ζώα. Εκτός από την κοκκάλα, σύμφωνα με μαρτυρίες, αρκετά δημοφιλές ήταν και το ζυάλετρο, όπου δύο άνδρες έμπαιναν μπροστά στο ζυγό μιμούμενοι τα βόδια και ο τρίτος ακολουθούσε κρατώντας το άλετρο και έτσι γυρνούσαν το χωριό, διασκεδάζοντας αυτοί αλλά και όλοι οι κάτοικοι οι οποίοι τους παρακολουθούσαν! Έθιμα που δυστυχώς χάνονται στην πορεία του χρόνου!!! 


Ευχαριστούμε τον πολιτιστικό σύλλογο "ΑΡΙΩΝ" και το κανάλι "Μπροβάλετε Μπροβάλετε" για την αναβίωση και προβολή του εθίμου της κοκάλας.


Μαρμαρίτες των Φώτων

 


Είναι πίτες που φτιάχνονται την ημέρα των Φώτων στο χωριό. Ένα έθιμο που χάνεται στα βάθη των αιώνων αναβιώνει ακόμα στο χωριό μας με ιδιαίτερη επιτυχία, όπως κάθε χρόνο παραμονή των Φώτων. Οι κάτοικοι του χωριού, σχεδόν σε κάθε σπίτι, φτιάχνουν τους «μαρμαρίτες» τους. Πρόκειται για ένα μείγμα από αλεύρι και νερό, το οποίο ψήνεται σε θερμαινόμενο μάρμαρο σε στρογγυλά κομμάτια και σερβίρεται  με μέλι και κανέλα. Είναι μικρές πίτες με διάμετρο περίπου πέντε εκατοστών από ανεβατό ζυμάρι που με το νερό γίνεται πολύ τρυφερό, χυλός, κι έπειτα το ρίχνουν σε πυρακτωμένο μάρμαρο, γι΄ αυτό λέγονται μαρμαρίτες, οπότε ο χυλός αυτός απλώνει κυκλικά και ψήνεται αφήνοντας πολλές τρυπίτσες. Αφού ψηθούν τους ξεκολλούν από το ζεστό μάρμαρο με ένα μαχαιράκι, ή με το ξυστρί και τους απλώνουν πάνω σε πετσέτα ή σεντόνι για να κρυώσουν. Τρώγονται σκέτοι βουτηγμένοι σε σιρόπι από ζάχαρη, μέλι, ή με χτυπημένα αυγά αλλά και με μπουκιές χοιρινό. Τις περασμένες δεκαετίες όταν οι κάτοικοι του χωριού ήταν στην συντριπτική τους πλειονότητα γεωργοί και κτηνοτρόφοι, από το ίδιο μείγμα, την παραμονή των Φώτων, έφτιαχναν επίσης «μαρμαρίτες» σε σχήμα σταυρού τούς οποίους προσέφεραν στα ζώα που είχαν (αγελάδες, αιγοπρόβατα κ.λπ.) για να τους δείξουν την ευγνωμοσύνη τους. Επίσης παλαιότερα υπήρχε το έθιμο οι «μαρμαρίτες» να παρασκευάζονταν στην πλατεία του χωριού,έτσι οι νέες κοπέλες έριχναν πάνω στο θερμαινόμενο μάρμαρο φύλλα ελιάς, τα οποία εφόσον αναποδογύριζαν όταν καίγονταν σήμαινε ότι θα εκπληρώνονταν οι ευχές που έκαναν!!!



 Ευχαριστούμε τον πολιτιστικό σύλλογο Καρδάμαινας "Η ΑΡΓΩ΄' και το "ΜΝΗΜΕΣ ΚΑΡΔΑΜΑΙΝΑΣ" για το βίντεο

Λαμπρόπιτες από τη Κω !!!


 Ένα έθιμο που καλά κρατάει!!! Είναι η τοπική μας λιχουδιά. Είναι η παραδοσιακή πασχαλινή Κωακή συνταγή. Είναι η συνταγή που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά με καμάρι. Το πρώτο έδεσμα που πασχάζουμε μετά την νηστεία της Σαρακοστής και της Μεγαλοβδομάδας , είναι η λαμπρόπιτα. Γιορτινό τραπέζι δε στρωνόταν στο χωριό χωρίς σπιτική πίτα. Το τραπέζι λοιπόν της Λαμπρής δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Οι πιο γνωστή από τις πασχαλινές πίτες της παραδοσιακής μας κουζίνας ψήνονταν τα παλιότερα χρόνια στους ξυλόφουρνους του χωριού. Τυρόπιτες στρογγυλές και μεγάλες, σε σχήμα πιάτου, παραγεμισμένες με ανάλατη μυζήθρα, ζυμωμένη με άφθονα αυγά και λίγο προζύμι. Το μυστικό για όλες τις πασχαλινές πίτες ήταν πάντα το χειροποίητο φύλλο που το ζύμωναν με περισσή τέχνη και πολύ μεράκι!!!


Το κρέμασμα του βαλέ….


 Ένα πολύ παλιό έθιμο των καφενείων στην Καρδάμαινα και γενικά σε πολλά μέρη της Ελλάδος είναι το κρέμασμα του βαλέ την Μεγάλη Εβδομάδα. Το κρέμασμα του βαλέ υποτίθεται ότι συμβόλιζε το κρέμασμα του Ιούδα ή και το κρέμασμα των στρατιωτών που σταύρωσαν τον Χριστό, αλλά στην ουσία σήμαινε την απαγόρευση της χαρτοπαιξίας για τις δυο -τρεις μέρες που απέμεναν μέχρι την Ανάσταση. Έτσι από το μεσημέρι της Μ.Πέμπτης έως και το μεσημέρι του Μ.Σαββάτου, στα καφενεία του χωριού στην είσοδο ή το ταβάνι ή και πάνω από το χαρτοπαικτικό τραπέζι κρεμάνε τον βάλε από την τράπουλα με ένα σύρμα ή σπάγκο για να τον ξεκρεμάσουν και να τον κάψουν το Μ. Σαββάτο, πρωί, στην πρώτη ανάσταση.Τις τελευταίες δεκαετίες το κρέμασμα του βαλέ δεν υπάρχει σχεδόν πουθενά. Μπορεί όμως κάποιος να τον δει να κρέμεται σε καφενείο της Καρδάμαινας όπου τηρούνται ευλαβικά οι παραδόσεις που κληροδοτήθηκαν από τις παλαιότερες γενιές.

Τιμωρία λόγω του "θείου Πάθους" δεν υπάρχει.




Τα έθιμα του γάμου!!!

 


Το προξενιό αποτελούσε τον κύριο τρόπο γνωριμίας και συνένωσης δύο ανθρώπων που ήταν σε ηλικία γάμου. Επαγγελματίες προξενήτρες δεν υπήρχαν. Αν κάποιος νέος ήθελε μια κοπέλα, έστελνε κάποιον, συγγενή ή γνωστό, στον πατέρα της  να τη ζητήσει. Πολλές φορές οι συμφωνίες κλείνονταν  ανάμεσα στους πατεράδες στα καφενεία και ανακοινώνονταν το βράδυ στη μητέρα, η οποία με τη σειρά της το έκανε  γνωστό στην κόρη. Ήταν σπάνιες οι περιπτώσεις που θα ρωτούσαν τη γνώμη της κόρης ή που η γνώμη της θα μετρούσε. Στα παλιά τα χρόνια γάμος χωρίς προίκα δε γινόταν. Η προίκα πολλές φορές ήταν η αιτία να γίνει ένας γάμος, αλλά και να χαλάσει. Αφού γινόταν η γνωριμία, βασικό μέλημα, κυρίως των πατεράδων των μελλoνύμφων, ήταν η συζήτηση της προίκας, η οποία μπορούσε να γίνει και στο  καφενείο. Η επίσημη συμφωνία, όμως, γινόταν στο σπίτι της νύφης παρουσία των γονέων των δύο υποψήφιων, μαρτύρων και ενός που ήξερε γράμματα. Η συμφωνία, το λεγόμενο προικοσύμφωνο, ήταν γραπτή και περιελάμβανε αναλυτικά όλα τα περιουσιακά στοιχεία που έδινε ο πατέρας στην κόρη του, αλλά και αυτά που έδινε η μητέρα, τα οποία ήταν πράγματα που αφορούσαν κυρίως τη λειτουργία του σπιτιού. Στο προικοσύμφωνο αναγράφονταν και τα περιουσιακά στοιχεία που έταζε ο πατέρας  του γαμπρού να δώσει στο γιο του. Το προικοσύμφωνο υπογραφόταν και από τους δύο πατεράδες παρουσία των μαρτύρων. Η συγκέντρωση όλων αυτών των αντικειμένων ξεκινούσε από την εφηβική ηλικία της κοπέλας και ήταν μια δαπανηρή διαδικασία. Αλλά εκτός από την οικονομική αφαίμαξη, κάποια από τα αντικείμενα απαιτούσαν και πολλή προσωπική εργασία,  π.χ. τα κεντήματα με ψιλοβελονιά, τα πλεκτά ή τα υφαντά στον αργαλειό. Η προίκα υπό μορφή περιουσιακών στοιχείων μπορεί  και να έλειπε από κάποια κοπέλα, τα προικιά, όμως, έστω και λιγότερα, δεν έλειπαν από καμιά νύφη κατά το γάμο της. Αφού συζητιόταν η προίκα και γραφόταν το προικοσύμφωνο, οριζόταν η μέρα του αρραβώνα, ο οποίος γινόταν στο σπίτι της νύφης. Ήταν συνήθως απλός και γινόταν σε στενό οικογενειακό κύκλο. Πριν τον αρραβώνα, ο γαμπρός έστελνε στο σπίτι της νύφης μια μπουκάλα κρασί, μία ρακί ή ούζο και γλυκά ή αν ήταν σε καλή οικονομική κατάσταση, έστελνε και φαγώσιμα. Η νύφη κερνούσε το γαμπρό και το σόι που παρευρισκόταν στον αρραβώνα και αυτοί την ασήμωναν, της έκαναν δηλαδή δώρα, κυρίως χρυσαφικά. Τη βδομάδα πριν από το γάμο άρχιζε το στόλισμα του σπιτιού. Συγγενείς, φίλες και γειτόνισσες της νύφης συνέβαλαν στο άσπρισμα  και καθάρισμα του σπιτιού, καθώς και στην ετοιμασία των προικιών. Πολλές νύφες έφτιαχναν θέση, ντουλάπα ανοιχτή μπροστά όπου στοίβαζαν τα προικιά (σεντόνια, υφαντά, πλεκτά κ.α.). Τα διάφορα είδη προίκας χωρίζονταν με πλεκτές δαντέλες που έμπαιναν ενδιάμεσα και προεξείχαν, για να δείχνει η θέση πιο όμορφη.

Το νυφικό φόρεμα έχει περάσει από πολλά στάδια μέχρι να φτάσει στο σημερινό νυφικό. Τα πολύ παλιά χρόνια, πριν την απελευθέρωση,  οι νύφες φορούσαν μπαράδες, φούστες μεταξωτές, αρκετά φουσκωτές, με ωραίους πλουμιστούς μπούστους και σειρές - σειρές φλουριά στο λαιμό, τα λεγόμενα πιρσιάνια. Μετά  τη φούστα η νύφη φορούσε τα βρακιά, τα οποία φυσικά ύφαινε μόνη της στον αργαλειό.  Τα βρακιά και αντίστοιχα η βράκα για τον άνδρα έφτασαν μέχρι το ΄40  περίπου. Μετά την εποχή των βρακιών,  οι νύφες έραβαν μόνες τους το φόρεμα του γάμου τους, το οποίο ήταν απλό σε οποιοδήποτε χρώμα. Για τον άνδρα η βράκα αντικαταστάθηκε από  το κουστούμι. Ο γαμπρός στολιζόταν στο σπίτι του με τη βοήθεια των φίλων του. Ιδιαιτερότητα παρουσίαζε το ξύρισμα του. Πολλές φορές πήγαινε ο κουρέας στο σπίτι και μετά το ξύρισμα οι φίλοι του γαμπρού, που παρευρίσκονταν, έριχναν σ΄ ένα δίσκο χρήματα για την αμοιβή του. Άλλες φορές, πήγαινε ο γαμπρός στον κουρέα με τη συνοδεία μουσικής, που έπαιζε έξω από το κουρείο έως να τελειώσει το ξύρισμα. Σύμφωνα με μαρτυρίες, οι φίλοι του γαμπρού περνούσαν από το κουρείο και ξυρίζονταν. Τελευταίος πήγαινε ο γαμπρός, ο οποίος έπρεπε να πληρώσει για όλους, εξ’ αυτού και η φράση «στο τέλος ξυρίζουν το γαμπρό». Στο μυστήριο επικρατούσε η συνήθεια από παλιά η γυναίκα να πατά το πόδι του άντρα, όταν ο παπάς έλεγε το “ η δε γυνή, ίνα φοβείται τον άντρα”, μια συνήθεια που κάποιες φορές δημιουργούσε προστριβές. Η νύφη και ο γαμπρός πήγαιναν μαζί στην εκκλησία με τη συνοδεία  της μουσικής,  αν ο γαμπρός ήταν σε καλή οικονομική κατάσταση. Οι μουσικοί περνούσαν πρώτα από το σπίτι του γαμπρού και μετά πήγαιναν στο σπίτι της νύφης.  Στην Καρδάμαινα ο γάμος ήταν τόσο μεγάλο γεγονός που το καθιστούσαν ισάξιο με πανηγύρι ενός Πολιούχου Αγίου.  Κόσμος «πλημμύριζε» τα σπίτια του γαμπρού και της νύφης. Όλοι με πνεύμα βοήθειας – προσφοράς για τις απαιτούμενες  διαδικασίες. Δεν υπήρχαν προσκλητήρια, όλοι ήταν καλεσμένοι ! ακόμα και οι μαλωμένοι έτρεχαν στην εκκλησία μήπως και φάνε κανένα κουφέτο αφού οι καραμέλες ήταν είδος πολυτελείας!!!

Κατσικάκι στον παραδοσιακό φούρνο το Πάσχα!!!

 


Πάσχα χωρίς οβελία δεν είναι ελληνικό Πάσχα, αφού αποτελεί ένα από τα πιο διαδεδομένα έθιμα στην Ελλάδα. Είτε στη σούβλα, είτε μαγειρεμένο με χίλιους δύο τρόπους το ψήσιμο του αρνιού ή κατσικιού την Κυριακή του Πάσχα,  είναι συνδεδεμένο με τις ελληνικές παραδόσεις. Το αρνί είναι το πατροπαράδοτο έδεσμα από την εποχή του Οδυσσέα και του Αχιλλέα! Στη χώρα μας το αρνί είναι ένα από τα βασικά κρέατα και το σούβλισμα του αρνιού, όσο κι αν δεν περιορίζεται στο Πάσχα, είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με αυτό. Όσο περνούν τα χρόνια, όμως, και απομακρυνόμαστε από την παράδοση, τείνουμε να ξεχάσουμε το πατροπαράδοτο έθιμο. 


Στην Καρδάμαινα και γενικά σε όλα τα νησιά της Δωδεκανήσου σε αντίθεση με τις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας στο πασχαλινό τραπέζι δεν περιλαμβάνονταν στο μενού ο οβελίας, τα κοκορέτσια και τα συναφή εδέσματα. Το παραδοσιακό τραπέζι της Ανάστασης στην Καρδάμαινα περιλαμβάνει πατσά (το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου μετά το Χριστός Ανέστη) και την Κυριακή μεσημέρι τον «Λαμπριάτη», που είναι αρνί ή κατσίκι στο φούρνο γεμιστό με ρύζι και εντόσθια ψημένο σε παραδοσιακό  θολωτό φούρνο.Οι ρίζες του, σύμφωνα με την παράδοση, βρίσκονται στην εποχή των πειρατών, αλλά και της τουρκοκρατίας, και η προετοιμασία ξεκινούσε το πρωί του Μ. Σαββάτου και αφού τοποθετηθεί μέσα στο παραδοσιακό φούρνο σε πήλινο σκεπαστό σκεύος, σφραγίζόταν καλά ο φούρνος για να μην φαίνονταν τα σημάδια του καπνού, ενώ η μυρωδιά του φαγητού δεν μαρτυρούσε ότι γιόρταζαν το Πάσχα.  Ωστόσο τα τελευταία χρόνια αρκετοί, εκτός από το παραδοσιακό φαγητό, προσθέτουν και το ψητό στη σούβλα αρνί ή κατσίκι.