"Τα γνωστά σταυρουδάκια από βάγια: Μια παράδοση που συνδέει το παρελθόν με το παρόν"

 

Από την Κυριακή των Βαΐων αρχίζει ουσιαστικά η λεγόμενη Μεγάλη Εβδομάδα ή Εβδομάδα των Παθών. Κατά την Κυριακή των Βαΐων, οι πιστοί πηγαίνουν στην εκκλησία και λαμβάνουν τα γνωστά σταυρουδάκια από βάγια, τα οποία φυλάσσουν στο εικονοστάσι τους. Τα σταυρουδάκια από βάγια αποτελούν ένα αξιολάτρευτο κομμάτι της πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς, που διατηρείται ζωντανό από γενιά σε γενιά. Αυτά τα μικρά σταυρουδάκια, κατασκευασμένα από βάγια, έχουν μια μακρά ιστορία που φτάνει μέχρι την αρχαιότητα, και σήμερα εξακολουθούν να ενθουσιάζουν και να ενώνουν ανθρώπους. Η τέχνη της κατασκευής σταυρουδακίων από βάγια έχει μια μακρά ιστορία που χάνεται στο πέρασμα του χρόνου. Από τους αρχαίους πολιτισμούς μέχρι τις σύγχρονες εποχές, αυτά τα μικρά έργα τέχνης έχουν αποτελέσει σύμβολα πίστης, ελπίδας και αγάπης. Η διαδικασία κατασκευής τους συνήθως περιλαμβάνει τη χρήση φύλλα από βαγιά, που δίνουν στο κάθε ένα ένα μοναδικό χαρακτήρα. Ωστόσο, η σημασία των σταυρουδακίων από βάγια ξεπερνά την απλή τεχνοτροπία. Συμβολίζουν την πίστη και την ελπίδα, και για πολλούς ανθρώπους αποτελούν αντικείμενα που φέρνουν ευλογία και προστασία. Σε πολλές θρησκευτικές παραδόσεις, τα σταυρουδάκια από βάγια φέρουν ένα βάθος πνευματικής σημασίας και αντιπροσωπεύουν τη σχέση του ανθρώπου με το θείο. Είναι σύμβολα μιας πολυδιάστατης πίστης και παράδοσης που διασχίζει τον χρόνο και τον πολιτισμό. Με την κάθε νέα δημιουργία, η ιστορία τους συνεχίζεται, συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν και δίνοντας σημασία σε μια παράδοση που αντέχει στο χρόνο.

Η Γιορτή του Μπακαλιάρου στις 25 Μαρτίου: Μια Γευστική Εμπειρία με Παράδοση και Ιστορία

 

Κάθε χρόνο, στις 25 Μαρτίου, οι Έλληνες γιορτάζουν την εθνική εορτή της Ελλάδας, την επέτειο της επανάστασης του 1821 ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία καθώς και την θρησκευτική. Κατά τη διάρκεια της Μεγάλη Σαρακοστής, που αποτελεί την παλαιότερη και την πιο αυστηρή χρονική περίοδος νηστείας, καθιερωμένη από τον 4ο αιώνα μ.Χ., η Εκκλησία επιτρέπει μόνο δύο φορές την κατανάλωση ψαριού, εκ των οποίων η μία είναι η ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και η άλλη η Κυριακή των Βαΐων.  Αυτή η ημέρα είναι γεμάτη από παραδόσεις, τελετές και γεύσεις που αναδεικνύουν τον πλούτο της ελληνικής κουλτούρας. Μια από τις πιο αγαπημένες παραδόσεις είναι η κατανάλωση του μπακαλιάρου σκορδαλιάς, ένα πιάτο που συνδυάζει τη γεύση με την ιστορία. Ο μπακαλιάρος σκορδαλιάς είναι ένα παραδοσιακό πιάτο που έχει βαθιές ρίζες στην ελληνική κουζίνα. Το κύριο συστατικό, ο μπακαλιάρος, είναι ένας από τους πλούσιους πόρους θρεπτικών ουσιών που παρέχει το Ελληνικό τοπίο. Παρά τις αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, η μπακαλιάρος σκορδαλιά παραμένει ένα αγαπημένο πιάτο που φέρνει μαζί τη γεύση της παράδοσης και τη μαγεία της γευστικής απόλαυσης. Η παρασκευή του πιάτου αυτού έχει τη δική της τελετουργία. Η μπακαλιάρος, που συνήθως είναι αλατισμένη και ξηρή, πρέπει να μουλιαστεί για να αφαιρεθεί το άλας και να μαλακώσει. Στη συνέχεια, συνδυάζεται με πατάτες που τηγανίζονται μέχρι να ψηθούν αργά και να αποκτήσουν μια χρυσαφένια και τραγανή επιφάνεια. Το πιάτο συνοδεύεται συχνά με σκορδαλιά, μια κρεμώδη σάλτσα από σκόρδο, ελαιόλαδο, ξύδι και αλάτι, που προσδίδει μια έντονη γεύση και μια πικάντικη νότα. Εκτός από την απόλαυση της γεύσης, η κατανάλωση του μπακαλιάρου σκορδαλιάς στις 25 Μαρτίου έχει και μια συμβολική σημασία. Αυτό το πιάτο είναι συνδεδεμένο με την επέτειο της ελληνικής επανάστασης και την αναγέννηση της ελληνικής εθνικής ταυτότητας. Η επιλογή αυτής της συνταγής για τη γιορτή δείχνει τον σεβασμό και την εκτίμηση προς τους πρόγονους μας και την παράδοση που μας κληροδότησαν.

Ο Χαρταετός: Ένα Αρχαίο Παιχνίδι που Ενώνει Γενιές και Πολιτισμούς

Ανά τους αιώνες, ο ουρανός έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για τους ανθρώπους. Από τους αρχαίους Έλληνες και Κινέζους μέχρι τους πολιτισμούς των Ινδιάνων και των Αμερικανών Ινδιάνων, οι παρατηρήσεις του ουρανού έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις πολιτιστικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις. Ένα από τα πιο γνωστά παιχνίδια που εκφράζουν αυτήν τη σύνδεση με τον ουρανό είναι ο χαρταετός.

Το Παιχνίδι του Χαρταετού

Ο χαρταετός, ένα από τα παλαιότερα παιχνίδια που γνωρίζει η ανθρωπότητα, έχει ρίζες που χάνονται στο βάθος του χρόνου. Αν και οι ακριβείς του προέλευση δεν είναι γνωστή, έχει παιχθεί σε πολλές περιοχές του κόσμου, από την Ασία μέχρι την Ευρώπη και την Αφρική. Η ουσία του παιχνιδιού είναι απλή: ένας χαρταετός φτιάχνεται από χαρτί ή ύφασμα και ανεβαίνει στον ουρανό με τη βοήθεια ενός σπάγκου ή σχοινιού. Όταν ο χαρταετός ανεβαίνει στον ουρανό, οι συμμετέχοντες νιώθουν την αίσθηση της ελευθερίας και της σύνδεσης με τον κόσμο γύρω τους.

Συνδέοντας Γενιές και Πολιτισμούς

Ο χαρταετός δεν είναι απλώς ένα παιχνίδι. Είναι ένας τρόπος να συνδέσουμε γενιές και πολιτισμούς, να διατηρήσουμε παραδόσεις και να μεταφέρουμε γνώση και αξίες από το ένα γενικό στο άλλο. Σε πολλές κοινότητες, η κατασκευή και η πτήση ενός χαρταετού αποτελεί τμήμα των εορταστικών εκδηλώσεων και τελετών, ενώ σε άλλες αποτελεί έναν τρόπο για τα παιδιά και τους ενήλικες να συνειδητοποιήσουν τη σχέση τους με το περιβάλλον και τον κόσμο γύρω τους.

Εκτός από την απλή απόλαυση της πτήσης του χαρταετού, η κατασκευή του απαιτεί συνεργασία, δημιουργικότητα και υπομονή. Οι γονείς μπορούν να μοιραστούν την εμπειρία αυτή με τα παιδιά τους, μεταφέροντας παράλληλα παραδοσιακές τεχνικές και γνώσεις.

Είχατε και εσεις φυλαχτό ή γούρι

 Από τα αρχαία χρόνια, οι άνθρωποι έχουν αναζητήσει τρόπους για να προστατευτούν από το κακό και να φυλάξουν την τύχη τους. Ένα από αυτά τα μέσα είναι τα φυλαχτά, αντικείμενα που πιστεύεται ότι φέρνουν καλή τύχη και προστατεύουν τον κάτοχό τους από κακοτυχίες. Αλλά, τι ακριβώς είναι ένα φυλαχτό και ποια είναι η πραγματική του αξία; Τα φυλαχτά ποικίλλουν από τη μορφή σε μορφή και από τον πολιτισμό σε πολιτισμό. Από αμάλγαμα μετάλλων σε λίθους, από μικρά αντικείμενα μέχρι πανάκριβα κοσμήματα, οι άνθρωποι φέρουν φυλαχτά για πολλούς λόγους. Κάποιοι πιστεύουν ότι προσδίδουν προστασία από το κακό μάτι ή την κατάρα, ενώ άλλοι πιστεύουν ότι φέρνουν τύχη και ευημερία. Πέρα από τις παραδοσιακές πεποιθήσεις, η επιστήμη έχει μια διαφορετική άποψη για την αποτελεσματικότητα των φυλαχτών. Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι η δύναμη των φυλαχτών πηγάζει από την πίστη και τη ψυχολογική συμβολή που έχουν για τον κάτοχό τους. Η πίστη στην αποτελεσματικότητα ενός φυλαχτού μπορεί να έχει θετική επίδραση στην ψυχολογική κατάσταση ενός ατόμου, βοηθώντας τον να αντιμετωπίσει με περισσότερη αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία τις προκλήσεις της ζωής. Παρόλο που η επιστημονική κοινότητα δεν έχει καταλήξει σε σαφείς συμπεράσματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των φυλαχτών, η παράδοση και η πίστη σε αυτά συνεχίζουν να επιμένουν σε πολλούς πολιτισμούς παγκοσμίως. Άρα, το ερώτημα παραμένει: είναι τα φυλαχτά απλά αντικείμενα που φέρουν συμβολική αξία ή πραγματικά έχουν τη δύναμη να προστατεύσουν και να φέρουν τύχη; Ίσως η απάντηση να βρίσκεται στην πίστη και τη σημασία που αποδίδει καθένας από εμάς σε αυτά τα μικρά αντικείμενα. Είτε πρόκειται για μια παράδοση που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά, είτε για έναν απλό τρόπο να κρατάμε ζωντανή την ελπίδα στην καλή τύχη, τα φυλαχτά συνεχίζουν να είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ανθρώπινης εμπειρίας.

Οι προξενήτρες τα παλιά χρόνια!!!

 

Στις παλαιότερες κοινωνίες, η εύρεση ενός κατάλληλου γαμπρού ή νύφης ήταν μια διαδικασία γεμάτη τυπικότητες και κοινωνικές προσδοκίες. Σε αυτό το πλαίσιο, οι προξενήτρες έπαιζαν έναν καίριο ρόλο, λειτουργώντας ως μεσάζοντες για την σύναψη γάμων.

Ποιος ήταν ο ρόλος τους;

Εύρεση υποψηφίων: Οι προξενήτρες διατηρούσαν ένα δίκτυο επαφών και γνώριζαν τα διαθέσιμα "μερίδια" στην περιοχή.

Συλλογή πληροφοριών: Διερευνούσαν την οικογενειακή κατάσταση, την ηθική, την κοινωνική θέση και την οικονομική ευρωστία των υποψηφίων.

Διαμεσολάβηση: Ήταν υπεύθυνες για την οργάνωση συναντήσεων και την προώθηση της επικοινωνίας μεταξύ των οικογενειών.

Διαπραγμάτευση: Συζητούσαν τους όρους του γάμου, συμπεριλαμβανομένης της προίκας και των οικονομικών συμφωνιών.

Πώς γινόταν η προξενιά;

Συνήθως, οι οικογένειες απευθύνονταν σε μια προξενήτρα όταν έψαχναν γαμπρό ή νύφη για τα παιδιά τους.

Η προξενήτρα συναντούσε τα ενδιαφερόμενα μέλη και λάμβανε λεπτομερείς πληροφορίες για τις προσδοκίες και τις προτιμήσεις τους.

Στη συνέχεια, πρότεινε κατάλληλους υποψηφίους λαμβάνοντας υπόψη κοινωνικά κριτήρια, όπως η κοινωνική τάξη, η θρησκεία και η οικονομική κατάσταση.

Εάν υπήρχε αμοιβαίο ενδιαφέρον, η προξενήτρα οργάνωνε μια συνάντηση γνωριμίας μεταξύ των υποψηφίων και των οικογενειών τους.

Σε περίπτωση που η γνωριμία ήταν επιτυχής, η προξενήτρα συνέχιζε να διαμεσολαβεί στις συζητήσεις για τους όρους του γάμου.

Ποια ήταν η κοινωνική θέση τους;

Η εργασία της προξενήτρας ήταν σεβαστή και απαραίτητη στις παραδοσιακές κοινωνίες.

Πιστεύονταν ότι διέθεταν γνώσεις και εμπειρία απαραίτητες για την επιτυχή σύναψη ενός γάμου.

Είχαν σημαντική κοινωνική επιρροή, καθώς η γνώμη τους έπαιζε σημαντικό ρόλο στην επιλογή του/της συζύγου.

Συμπέρασμα

Στα παλιά χρόνια, οι προξενήτρες διαδραμάτισαν καίριο ρόλο στην κοινωνική ζωή, συμβάλλοντας στην δημιουργία οικογενειακών δεσμών. Σήμερα, με την αλλαγή των κοινωνικών норм και την υιοθέτηση νέων τρόπων γνωριμίας, ο ρόλος τους έχει ατονήσει σημαντικά.

Η Βασιλόπιτα:Παράδοση Που Γιορτάζεται με Γεύση και Συμβολισμό

 

Η Βασιλόπιτα αποτελεί ένα από τα πιο αγαπημένα έθιμα που γιορτάζονται σε πολλές περιοχές του κόσμου κατά τη διάρκεια της περιόδου των εορτών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Αν και οι λεπτομέρειες μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με την περιοχή και την παράδοση, η βασιλόπιτα συνήθως συνδέεται με την τύχη, την ευτυχία και την ευημερία για το νέο έτος.Η προέλευση της βασιλόπιτας χάνεται στο πέπλο του χρόνου, με πολλές παραλλαγές και μύθους να περιβάλλουν το αγαπημένο αυτό έθιμο. Σε πολλές κοινωνίες, η κοπή της βασιλόπιτας συνδέεται με παγανιστικές τελετουργίες που συμβολίζουν την ανανέωση της φύσης και την έλευση της νέας αγροτικής περιόδου. Σε άλλες κοινότητες, η βασιλόπιτα συνδέεται με θρησκευτικά γεγονότα και ιδιαίτερα με τη γιορτή της Επιφανίας. 

Στη σύγχρονη εποχή, η βασιλόπιτα έχει μετατραπεί σε ένα παιχνίδι τύχης, με την παράδοση να ορίζει ότι μέσα στη βασιλόπιτα τοποθετείται ένα νόμισμα ή μια μικρή φιγούρα, συχνά της πρωτοχρονιάς ή του Άγιου Βασίλη. Ο οδηγός για την κοπή της βασιλόπιτας είναι συνήθως ο γέροντας ή η γριά, ή ακόμη και το παιδί που είναι το νεότερο στην οικογένεια.

Η βασιλόπιτα εκτός από ένα γευστικό γλυκό που απολαμβάνεται με την οικογένεια και τους φίλους, έχει και μια βαθύτερη σημασία. Η κοπή της πίτας συμβολίζει την αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων, την κοινωνική συνοχή και την ανανέωση των δεσμών φιλίας και οικογενειακής ενότητας. Επίσης, η εύρεση του νομίσματος ή της φιγούρας μέσα στη βασιλόπιτα θεωρείται συχνά τυχερή, με τον ευλογητό να έχει την τιμή να φορέσει το στέμμα του ή να έχει την ευλογία του Θεού για το νέο έτος.

Κάθε χώρα ή περιοχή έχει τις δικές της μοναδικές παραδόσεις όσον αφορά τη βασιλόπιτα. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, η βασιλόπιτα κοπεί συνήθως στην παραμονή της Πρωτοχρονιάς ή την Ημέρα των Θεοφανίων (6 Ιανουαρίου) και η παράδοση θέλει την παρουσία του πρωτοεστώτος παιδιού της οικογένειας. Στη Γαλλία, η βασιλόπιτα ονομάζεται "Galette des Rois" και παραδοσιακά περιλαμβάνει ένα φασόλι ή ένα μικρό αμυγδαλόψωμο, με τον τυχερό που βρίσκει το φασόλι να φοράει ένα χρυσό στέμμα.

Η βασιλόπιτα αποτελεί ένα έθιμο που συνδυάζει γεύση, παράδοση και συμβολισμό. Πέρα από την απόλαυση του γλυκού, αποτελεί έναν τρόπο για τους ανθρώπους να συναντηθούν, να γιορτάσουν και να ευχηθούν για ένα ευτυχισμένο και ευημερούντα νέο έτος. Με τις ποικίλες παραδόσεις και τα μοναδικά σύμβολα της, η βασιλόπιτα παραμένει ένα σημαντικό κομμάτι του πολιτισμού και της κοινωνικής ζωής πολλών κοινοτήτων σε όλο τον κόσμο.

καθίκι ή γιο-γιο!!!!!

 

Το γνωστό δοχείο που έβαζαν στα παλιά χρόνια κάτω απ' το κρεβάτι για να αντιμετωπίζουν τις ακάλεστες, αιφνίδιες επισκέψεις της νυχτερινής ενούρησης. Αναγκαίο σκεύος υγιεινής τότε που τα σπίτια δεν διέθεταν καμπινέδες. Η χρήση του καθικιού έχει περιοριστεί πλέον στα νήπια που βρίσκονται στο μεταβατικό στάδιο από την πάνα προς στη λεκάνη της τουαλέτας και ως τέτοιο αποκαλείται σαχλά και δήθεν ευγενικά «γιο-γιο». Και τα παλιά χρόνια όμως για λόγους ευπρέπειας, το καθίκι λεγόταν «δοχείο νυκτός».

Το ξύρισμα του γαμπρού!!!

 Ίσως ένα από τα έθιμα με τη μεγαλύτερη διατήρηση στο πέρασμα των χρόνων, είναι αυτό που σχετίζεται με το ξύρισμα του γαμπρού. Σύμφωνα με αυτό, την ημέρα του γάμου μαζεύονται στο σπίτι του γαμπρού οι καλύτεροι του φίλοι για να τον… ντύσουν και φυσικά να τον ξυρίσουν, ετοιμάζοντας τον έτσι για την εκκλησία. Το ξύρισμα του γαμπρού ήταν μέρος της τελετής του γάμου. Η τελετή του ξυρίσματος γινόταν ή μέσα στο σπίτι, αν ήταν χειμώνας  ή έξω στην αυλή κατά τους ανοιξιάτικους ή καλοκαιρινούς μήνες. «Μεσημέριασε, άιντε η σειρά του γαμπρού για ξούρ(ι)σμα». Ήταν το σύνθημα. Και άρχιζε η διαδικασία. Έπρεπε να ετοιμαστεί ο γαμπρός για την εκκλησία. Στην ουσία άρχιζε η ταλαιπωρία του γαμπρού, αλλά πώς να το κάνουμε; Το έθιμο είναι έθιμο και ούτε καν το αλλάζουμε.  Ο γαμπρός λοιπόν καθόταν στη μέση της αυλής, του είχαν βάλει επάνω του και μια πετσέτα απλωμένη και περίμενε. Περίμενε την έναρξη της τελετής του ξυρίσματος του. Δίπλα του μαζεύονταν οι οργανοπαίκτες και όλοι οι καλεσμένοι, οι συγγενείς και οι φίλοι. Κι άρχιζε η διαδικασία.  Έτοιμο το ξουράφι, -με μεγάλη λεπίδα και κοκάλινα «μανίκια»- σαπουνάδα στο γαμπρό, και ο κουμπάρος την πρώτη ξουραφιά.  Η συνέχεια ήταν του μπαρμπέρη. Σε όλη τη διαδικασία -υπήρχαν δεν υπήρχαν όργανα- τραγουδούσαν πολλά τραγούδια του γάμου. Ύστερα από όλα αυτά όρθιος ο γαμπρός δεχόταν τις ευχές και τα δώρα των καλεσμένων έτοιμος για την εκκλησιά.

Η φράση «στο τέλος ξυρίζουν τον γαμπρό» λέγεται όταν θέλουμε να δηλώσουμε ότι τα σπουδαιότερα πράγματα συμβαίνουν στο τέλος κι άρα πρέπει να κάνουμε υπομονή και να περιμένουμε.Η παροιμιώδης αυτή φράση προήλθε από ένα παλιότερο έθιμο: Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, οι φίλοι του γαμπρού, το πρωί ανήμερα του γάμου, τον πήγαιναν συνοδεία στον κουρέα του χωριού, για να τον ξυρίσει.Το έθιμο επέβαλε να ξυρίσει ο κουρέας πρώτα έναν-έναν τους φίλους του γαμπρού και τελευταίο αυτόν,  ο οποίος πλήρωνε και τα έξοδα όλων.

Θυμάσαι την ποδιά της γιαγιάς;

 Ο πρώτος σκοπός ήταν να προστατεύει τα ρούχα…

Αλλά επίσης:

Υπηρέτησε ως γάντι για να αποσύρει το τηγάνι από τη φωτιά..

Υπηρέτησε ως μαντίλι για να στεγνώνει τα δάκρυα των παιδιών αλλά και να καθαρίζει τα βρώμικα από το παιχνίδι πρόσωπά τους…

Στο κοτέτσι την χρησιμοποιούσε για να μεταφέρει τα αυγά…

Όταν πήγαιναν επισκέψεις με την ποδιά έκρυβε τα ντροπαλά παιδιά…

Με αυτή κουβαλούσε πατάτες και ξύλα στην κουζίνα…

Στον κήπο χρησίμευε ως καλάθι για τα λαχανικά…

Όταν επισκέπτες έρχονταν ξαφνικά ήταν εκπληκτικό με πόση ταχύτητα η πόδια αφαιρούσε τη σκόνη από παντού…

Την ώρα του φαγητού η γιαγιά κουνούσε την ποδιά στην σκάλα κι έτσι οι άντρες ήξεραν ότι έπρεπε να μαζευτούν στο τραπέζι…

Η ποδιά ήταν το τέλειο μαξιλάρι για να στεγνώνει δάκρυα…

Ήταν όμως και ο τέλειος παραμυθάς αφού πάνω εκεί είχε πει η γιαγιά τα ωραιότερα παραμύθια…

Θα περάσουν πολλά χρόνια για να βρεθεί το αντικείμενο που θα αντικαταστήσει την ποδιά αυτή…

Να είναι καλά οι γιαγιάδες όλου του κόσμου!

Πινακωτή

 

Η πινακωτή είναι μια ξύλινη κατασκευή με χωρίσματα όπου τοποθετούσαν το ζυμάρι για να φουσκώσει κατά την παραδοσιακή μέθοδο παρασκευής ψωμιού. Συνήθως είχε πολλά χωρίσματα, ένα για κάθε καρβέλι. Εκτός από τις πινακωτές χρησιμοποιήθηκαν και άλλα ξύλινα σκεύη για την τοποθέτηση και το «ανέβασμα» δηλαδή το φούσκωμα της ζύμης μετά το πλάσιμο, όπως μικρά πανέρια ( ρηχά καλάθια),μονόξυλα πινάκια (ξύλινα πιάτα) και επίπεδες σανίδες. Τόσο στις πινακωτές όσο και στα άλλα σκεύη πρώτα τοποθετούσαν ένα μακρόστενο βαμβακερό ύφασμα, το «μεσάλι» ή «ψωμομέσσαλο» όπου το πασπάλιζαν με αλεύρι κουκουλωμένο όλη τη νύχτα. Κρατούσαν πάλι ένα κομμάτι ζυμάρι (προζύμι), για να γίνει το ψωμί της επόμενης εβδομάδας. Αφού φούσκωναν την άλλη ημέρα, τα τοποθετούσαν προσεχτικά στο φτυάρι «φουρνόφτυαρο» ή «ψωμόφτυαρο», το οποίο πασπάλιζαν κι αυτό με αλεύρι και τα έψηναν σε ξυλόφουρνους.