Της μνήμης η κεντημένη φορεσιά

 

Οι παλιοί καπεταναίοι της Κω έβγαζαν το χρυσάφι με το καντάρι από το εμπόριο στα μακρινά τους ταξίδια, γι’ αυτό και διατηρούσαν μεγαλόπρεπα σπίτια με βενετσιάνικα έπιπλα από της Προύσας τις μεταξένιες στόφες και από τα τζοβαϊρικά της Κωνσταντινούπολης. Οι γυναίκες τους στολίζονταν σαν αληθινές βασίλισσες, ντυμένες με πολύχρωμα και χρυσοκεντημένα υφάσματα ριγωτά ή κλαδωτά, που τη φορεσιά τους συμπλήρωναν βαρύτιμα γουναρικά, όλα φερμένα από την Ευρώπη, καθώς και πολύτιμα κοσμήματα κατάφορτα από διαμάντια και πολύχρωμα πετράδια, μαζί με χρυσά νομίσματα, ντούμπλες, αγιοκωσταντινάτα, μαχμουντιέδες και άλλα ακριβά χρυσαφικά κρεμασμένα στο στήθος. Μέσα σε αυτή την μυριόπλουτη φορεσιά η Κώτισσα νύφη φάνταζε σαν ρήγισσα του μακρινού παραμυθιού, όπως αυτές που ζουν μες στην ονειροφαντασία των ποιητών και των ζωγράφων. Η φορεσιά αποτελείται από μια μεταξωτή εσωτερική μακριά πουκαμίσα. Τα φαρδομάνικά της είναι στολισμένα, όπως ο λαιμός και το στήθος, από μεταξωτές «μπιμπίλες». Το μακρύ καβάδι, από στόφα μεταξωτή και χρυσοκεντητή, ήταν ανοιχτό μπροστά με μια φαρδιά πολύπτυχη ζώστρα. Από επάνω φοριέται ένα κοντογούνι από διαφορετικό μεταξωτό. Στο κεφάλι στηρίζεται ο «μαχραμάς», μεγάλο νυφιάτικο πέπλο από διάφανο μεταξωτό, τελειωμένο στους γύρους με πλατιές και στενές κεντητές χρυσές γωνίες, γλαστράκια χρυσοκεντημένα και φουντίτσες. Σε όλο το μαντίλι υπάρχουν διάσπαρτες χρυσές βούλες. Ο στολισμός της κεφαλής τελειώνει με δυο σειρές χρυσά φλουριά ραμμένα σε βυσσινί βελούδινη κορδέλα. Στο λαιμό και στο στήθος φοριέται το «γιορτάνι», κόσμημα με πολύχρωμες πέτρες και πολλές αλυσίδες με φλουριά, ή το «πουλδάμι» ή «πουλδούμι», ένα είδος βαρύτιμου κολιέ, που στόλιζε όχι μόνο το λαιμό μα και το μέτωπο των γυναικών. Οι αρχόντισσες της Κω φορούσαν επίσης και τον «στρώπο», ένα άλλο είδος κολιέ, που ήταν ένας κόμπος με πολλά μαργαριτάρια και με κουμπιά διαμαντένια, καθώς και τις «καμπάνες», σκουλαρίκια συνήθως χρυσοσκαλισμένα και στολισμένα με μαργαριτάρια.

Απόσπασμα έκδοσης "Της μνήμης η κεντημένη φορεσιά" Επετειακή εκδήλωση της Βιβλιοθήκης της Βουλής με έκθεση καλλιτεχνικών φωτογραφιών δωδεκανησιακών γυναικείων παραδοσιακών φορεσιών της Καλλιόπης Βουτζαλή