Οργανοπαίκτες της Καρδάμαινας

 ...τότε που η διασκέδαση ήταν γλέντι...

Η ΛΥΡΑ

Ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία που αποκάλυψε η επιτόπια έρευνα είναι η ύπαρξη στην Κω ενός ιδιόμορφου τύπου λύρας με τέσσερις κύριες χορδές και ενίοτε μια ή δυο συμπαθητικές με μέγεθος παρόμοιας με αυτό της πολίτικης. Στην Καρδάμαινα αναφέρεται ότι έπαιζε λύρα κάποιος Κιάμης τουλάχιστον μέχρι την δεκαετία του 1910. Σήμερα θυμούνται ως καλό λυριστή μόνο τον αγγειοπλάστη Ξενοφό Χρυσόπουλο (περ. 1900-1940), του οποίου ο πατέρας είχε έρθει από την Σίφνο και του οποίου η λύρα ,κατά τον βιολιστή της Καρδάμαινας Μανόλη Χαρμαντά είχε 3 χορδές. Μαζί με τον Ξενοφό έπαιζε λαούτο ο αδερφός του Ανδρέας. Ερασιτεχνικά έπαιζαν λύρα στην Καρδάμαινα και οι Στέργος (1920-2008), Ηλίας (1913-1962) και Δημήτρης Στούππος (1901-1978).

ΤΟ ΒΙΟΛΙ

Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς εισήχθη το βιολί στην Καρδάμαινα. Είναι πάντως πιθανό να εισήχθη στα τέλη του 19ο αιώνα. Ένας άλλος γνωστός βιολιστής ήταν ο Μιχάλης Σκαντάλιος (γεννημένος περίπου την δεκαετία του 1870),πατέρας του παπα-Γιώργη Σκανδαλίδη. Λαούτο μαζί του έπαιζε κάποιος Λιβυδίκος από το Ασφενδιού, άλλος παλιός βιολιστής ο οποίος έχει μείνει στη μνήμη της κοινότητας ήταν κάποιος Λεβέντης με το παρατσούκλι Γιωργάλι. Βιολί έπαιζε και ο Ευστάθιος Παπαχαρτοφύλης αλλά και ο Απόστολος Καλούδης καλός βιολιστής ο οποίος πέθανε μικρός το 1942 περίπου. Σταθμό στη βιολιστική παράδοση της Καρδάμαινας αποτέλεσε οπωσδήποτε ο Γεώργιος Σκανδαλίδης (1907-1969) μετέπειτα παπα-Γιώργης. Ταυτόχρονα μαζί του έπαιζε και ο μεγαλύτερος αδερφός του Ευστάθιος (1904-1975) οποίος συνέχισε να υπηρετεί τα μουσικά δρώμενα της Καρδάμαινας μετά την χειροτονία του αδελφού του μέχρι περίπου το 1950 στους οποίους συνόδευε στο λαούτο ο Αντώνης Γερασκλής. Μοναδικός μαθητής του παπα-Γιώργη είναι ο Μανώλης Χαρμαντάς γεννημένος το 1931 ενός οργανοπαίκτη που φέρει ατόφια την παράδοση που του μετέφερε ο δάσκαλός του. Από το 1958 εντάχθηκε στη ζυγιά και ο αδερφός του Σαράντος Χαρμαντάς στο ακορντεόν. Την ίδια εποχή με τον Χαρμαντά έπαιζε βιολί στην Καρδάμαινα ο Παναγιώτης Λάμπρος (1931-2013) τον οποίο συνόδευε στο λαούτο ο πατέρας του Γιάννης γεννημένος στο Πεντρούμι της Μ.Ασίας. Κλείνοντας πρέπει να σημειώσουμε ότι λίγες φορές οι καρδαμιώτες βιολιστές έπαιξαν σε γάμους εκτός της Καρδάμαινας ενώ πολλοί βιολιστές από άλλα χωριά έπαιζαν στην Καρδάμαινα.

Αποσπάσματα από το βιβλίο "Ζυές της Κω"